આ દિવસોમાં પિતૃ પક્ષ ચાલી રહ્યો છે. તે દર વર્ષે ભાદરવા મહિનાની પૂર્ણિમાથી લઈને અમાસ સુધી ચાલે છે. આ દરમિયાન પિતૃઓની પૂજા, શ્રાદ્ધ અને તર્પણ કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે દિવંગત પરિવારના સભ્યોનું શ્રાદ્ધ કરવાથી દુઃખ સમાપ્ત થાય છે અને સુખ મળે છે. સાથે જ દિવંગત વ્યક્તિના આત્માને શાંતિ મળે છે.
પૂર્વજોની યાદમાં જે શ્રાદ્ધ થાય છે તેમાં બ્રાહ્મણોને ભોજન પણ કરાવવામાં આવે છે. જો કે, તે પહેલા પંચબલી (પંચ ગ્રાસ) કાઢવામાં આવે છે. એટલે કે 5 અલગ-અલગ પ્રાણીઓ જેમ કે કાગડો, કૂતરો, ગાય વગેરેનો ભોગ કાઢવામાં આવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે છેવટે આવું શા માટે કરવામાં આવે છે? તેનું શું મહત્વ છે? ચાલો જાણીએ.
ગોબલી: ગાયને હિન્દુ ધર્મમાં પવિત્ર માનવામાં આવે છે. લોકો તેની પૂજા કરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તેમાં 33 કરોડ દેવતાઓ વાસ કરે છે. કહેવાય છે કે ગાયની પૂજા અને સેવા કરવાથી જીવનના તમામ સુખ મળે છે. આ જ કારણ છે કે પિતૃપક્ષમાં ગાય માટે ઘાસ એટલે કે ભોગ કાઢવામાં આવે છે.
શ્વાનબલિ: પિતૃપક્ષમાં શ્રાદ્ધ દરમિયાન કૂતરા માટે પણ ભોગ કાઢવામાં આવે છે. કૂતરાને યમરાજનું પ્રાણી માનવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે તેને શ્રાદ્ધમાં ભોજન કરાવવાથી દરેક પ્રકારના ડર દૂર થાય છે. આ ઉપરાંત પૂર્વજોના સારા આશીર્વાદ પણ મળે છે.
કાકબલી: પિતૃ પક્ષમાં કાક એટલે કે કાગડાનું પણ ખૂબ મહત્વ હોય છે. તેમને યમરાજનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. તેમની સાથે અનેક પ્રકારના શુભ અને અશુભ સંકેતો જોડાયેલા છે. શ્રાદ્ધમાં કાગડા માટે ઘાસ (ભોગ) કાઢવામાં આવે છે. આ ચીજને કાકબલી કહેવામાં આવે છે. આમ કરવાથી આપણા પૂર્વજો સંતુષ્ટ થાય છે અને આપણને આશીર્વાદ આપે છે.
દેવાદિબલી: પિતૃઓના શ્રાદ્ધમાં પ્રાણીઓ ઉપરાંત દેવી-દેવતાઓનો પણ એક ભાગ કાઢવામાં આવે છે. તેને દેવાદિબલી બલી કહે છે. આ ભોગને અગ્નિદેવની મદદથી અન્ય દેવતાઓને મોકલવામાં આવે છે. આ દરમિયાન શ્રાદ્ધ કરનાર વ્યક્તિ પૂર્વ દિશા તરફ મુખ રાખીને ગાયના છાણથી બનેલા ઉપલાને બાળે છે. ત્યારપછી તેમાં ઘી સાથેના 5 કોળિયા અગ્નિ દેવતા દ્વારા દેવતાઓને પહોંચાડવામાં આવે છે.
પિપિલિકા બલી: પિતૃ પક્ષના શ્રાદ્ધમાં એક ભાગ કીડી અને અન્ય જીવજંતુઓ માટે પણ કાઢવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે તેનાથી પિતૃઓને સંતોષ મળે છે. તેઓ પિપિલિકા બલિથી પ્રસન્ન થાય છે. તેનાથી તમારા વંશની વૃદ્ધિ થાય છે. આ ભોગ એવી જગ્યાએ રાખવો જોઈએ જ્યાં કીડીઓ વધુ આવે છે. જેથી આ ભોગ તેમના સુધી સારી રીતે પહોંચે.
